Pse Enveri propozoi t'i jepet qytetit t� Tropoj�s, emri i Bajram Currit

Pjesa Nr; 1

Sigurisht, nuk ishte

kjo q� donte populli

i Kosov�s dhe pop

ulli shqiptar, por si fillim mund t� sh�rbente p�r t� shkuar me tej n� vendosjen e marr�dh�nieve m� t� lirshme njer�zore, kulturore n� kuptimin e gjer� t� k�saj fjale, marr�dh�nie v�llaz�rore n� mes Shqip�ris� e Kosov�s. Q�ndrimi i Enverit n� at� koh�, q� u transmetonte emisar�ve t� v�llez�rve kosovar�, personaliteteve politike, shkencor�, kulturor� ishte: "Shfryt�zoni n� maksimum t� drejtat q� ju njihen nga Kushtetuta e 1974-�s. Po k�shtu do t� b�jm� edhe ne nga ana jon�". Enveri mendonte se "njohja nga af�r me nj�ri-tjetrin, arritja historike e unifikimit dhe e njesimit t� t� folmes s� p�rbashk�t n� gjuh�n letrare, ecja n� shina paralele n� arsim, shkenc�, art e kultur�, do t� krijonin at� bashkim shpirt�ror komb�tar, p�r t� realizuar m� von� �ndrr�n shekullore t� bashkimit t� kombit ton�. Pik�risht n� k�t� koh� u gjall�ruan, sidomos nga ana jon�, shk�mbimet arsimore, shkencore, artistike e kulturore me Kosov�n. Shk�mbimet e bashk�punimi n� mes universiteteve tona, akademive dhe studiuesve t� fushave t� ndryshme, sidomos n� fush�n e shkencave gjuh�sore, historike, kulturore etj. ndihmuan n� njohjen e lart�simin e kultur�s son� t� p�rbashk�t komb�tare, n� p�rgatitjen e nj� armate t� re intelektual�sh me formim patriotik e bashk�kohor, n� nj� rigjall�rim t� nd�rgjegjes komb�tare n� masat e t� rinjve. Televizioni shqiptar, Ansamblet e k�ng�ve e valleve ngrinin pesh� zemrat e zhuritura p�r liri t� t� gjith� shqiptar�ve q� jetonin n� Jugosllavi, t� ndar� padrejt�sisht nga atdheu am�. N� k�to kushte t� reja filluan t� vizitojn� Shqip�rin� personalitete politike nga Jugosllavia. Kuadro zyrtar� ose shoq�ror� nga Kosova filluan t� vijn� ose t� d�rgojn� p�rfaq�sues t� tyre p�r t'u takuar e k�shilluar me Enverin. K�shtu d�rguan Bije Vokshin t� pyesnin Enverin �mendonte, n�se mund t� ngrinin nj� parti komuniste ilegale t� kosovar�ve jasht� Lidhjes s� Komunist�ve t� Jugosllavis�. Megjith� marr�dh�niet shum� shoq�rore q� kishte me Bije Vokshin, Enveri u rezervua t� jepte nj� mendim t� prer�. Dihet q� Enver Hoxha, n� sistemin e at�hersh�m monist, ishte nj�koh�sisht udh�heq�si kryesor i Partis� dhe i shtetit shqiptar. Duke qen� udh�heq�s i shtetit am�, Enver Hoxha asnj�her� nuk u foli kosovar�ve dhe udh�heqjes s� tyre shqiptare "nga lart". Ai i respektonte, i paralajm�ronte p�r rrezi1qet, mbronte ��shtjen e madhe q� kishin p�r zem�r, jepte ndonj� k�shill� kur ia k�rkonin, por fjal�n e fundit ua linte atyre. Prandaj ai i tha Bijes: "Shok�t q� duan t� nd�rmarrin nj� iniciativ� t� till� me shum� p�rgjegj�si mund ta gjykojn� m� mir� k�t� ��shtje, sepse njohin kushtet, njer�zit, duke patur parasysh edhe prirjet e zhvillimeve aktuale e t� perspektiv�s n� Jugosllavi e Kosov�. N� fakt Enveri kishte rezerva p�r k�t� iniciativ� dhe n� bised� me mua, pasi iku Bija, shtjelloi se �mendonte p�r k�t� ��shtje e p�rgjith�sisht p�r form�n e organizimit t� kosovar�ve. N� qoft� se k�to nuk ia shprehu Bijes, k�t� e b�ri sepse Bije Vokshi, halla e Luft�tarit t� Spanj�s, Heroit t� Popullit, Asim Vokshi, ishte nj� grua trime, q� kish dh�n� shum� prova guximi e zgjuarsie gjat� koh�s q� banonte n� Tiran�. N� sht�pin� e saj jo vet�m ishin strehuar Enveri, Qemali e shum� ilegal� t� tjer�, por aty ishin b�r� Mbledhja e Themelimit t� Rinis� Komuniste e Konsulta e pare e NAM Komuniste t� Shqip�ris�. Por Bija ishte nj� grua e thjesht� dhe Enveri nuk ishte i sigurt n�se do t� ishte n� gjendje t'u transmetonte shok�ve q� e kishin d�rguar qart� e drejt� ato q� mendonte Enveri. Enveri gjykonte se n� kushtet e Kosov�s do t� ishte mir� t� kishte nj� parti Komuniste ilegale t� shqiptar�ve t� Kosov�s, por ajo nuk do ta kishte jet�n e gjat� n� qoft� se nuk do t� krijonte rreth vetes nj� front t� gjer� popullor, q� edhe do ta mbronte nga goditjet e aparatit shtet�ror serbomadh edhe do t'i jepte mund�si t� shtrihej n� gjith� Kosov�n, gj� q� s'e realizon dot nj� parti vet�m. K�to ide t� Enverit mund t� them se gjet�n disi zbatim n� Kosov� disa vite m� von�.

Kur n� Gjermani u vran� Jusuf G�rvalla me t� v�llan�, Bardhin e shokun e tyre Kadri Zek�n, Enveri shum� i emocionuar nga kjo ngjarje tragjike, m� foli p�r ta, ve�an�risht p�r Jusuf G�rvall�n, si poet e me kultur� t� gjer�, por q� t� tre ishin jo vet�m patriot� t� mir� por edhe revolucionar� me horizont t� gjer� e largpam�s. Enveri nuk e kish takuar drejtp�rdrejt Jusuf G�rvall�n, por - si� m� tha- nj�ri nga grupi i tij kishte ardhur n� Tiran�. Un� nuk e di n�se ky ka qen� Kadri Zeka apo ndonj� tjet�r. Edhe at�her� ishte shtruar ��shtja n�se duhej organizuar nj� Parti apo L�vizje. Enveri pat sugjeruar se do t� ishte m� mir� t� organizohej nj� L�vizje, nj� Front Popullor q� t� vepronte me t� gjitha metodat legale, n� baz� t� Kushtetut�s s� Federat�s Jugosllave, kurse grupi iniciator t� mbetej si b�rtham� q� mund t� drejtonte e t� vepronte ilegalisht. Kur UDB ja jugosllave e nuhati kush frym�zonte k�t� L�vizje e goditi pa m�shir� n� kok�. Por Kosova vazhdoi t� nxjerr� nga gjiri i vet bij t� shquar, duke u bashkuar gjithnj� e m� tep�r rreth tyre, q� si udh�heq�s politik� e ushtarak� p�r �lirimin e Pavar�sin� e Kosov�s e b�jn� "vdekjen si me le". Enver Hoxha ka qen� organizatori i Konferenc�s s� Pez�s, ku u hodh�n themelet e Frontit Antifashist Nacional�lirimtar, duke bashkuar n� t� pjes�n m� t� madhe t� popullit n�n thirrjen: "T� gjith� p�r �lirimin e Atdheut, pa dallim feje, krahine dhe ideje". Duke vler�suar lart k�t� p�rvoj�, Enveri shfryt�zonte �do rast p�r t'i k�shilluar v�llez�rit kosovar� bashkimin sa m� t� gjer�, pa dallim "feje, krahine e ideje", sepse Kosova vazhdonte t� ishte e pushtuar. Ndon�se te ne kishat e xhamiat ishin mbyllur, un� kisha d�gjuar Enverin q� t'u thoshte shok�ve t� vet q� t� porosisnin njer�zit tan�, pedagog�, studiues, gazetar� etj. q� shkonin me sh�rbim n� Kosov�, n� bisedime me koleg� e vendas, t'u thonin q� t'i ruajn� xhamit�, se p�r ta ato jan� si klube, ku mund t� mblidhen, t� bisedojn� e t� qajn� hallet e tyre. Ne me ballist�t n� Shqip�ri i kishim ndar� hesapet, por kur nj� dit� Enveri m� tha se ishte takuar me nj� ballist kosovar, un� shpreha habi. Enveri m� tregoi se ky ishte nj� figur� e nderuar n� Kosov�, quhej Dem Ali Pozhari, i ndjekur nga regjimi titist si separatist e irredentist, qe vendosur n� Turqi dhe kishte ardhur n� Shqip�ri me rastin e p�rkujtimit t� 500 vjetorit t� vdekjes s� Sk�nderbeut. Enveri m� shpjegoi se nacionalist�t, ata q� quhen ballist�, n� Kosov� nuk jan� si ballist�t tan�, q� na luftonin neve si komunist�, megjith�se ne ishim shqiptar�; nacionalist�t kosovar� luftonin kund�r pushtuesve serb� dhe forcave t� tyre t� armatosura, �etnik� etj., q� kryenin akte terrori e masakra ndaj popullsis� shqiptare. Pavar�sisht se n� shum� raste k�ta nuk kan� bashk�punuar me komunist�t, ata ishin p�r shk�putjen e Kosov�s nga Serbia dhe bashkimin me shtetin am�.

Nj� tjet�r personalitet shum� i nderuar n� Kosov�, Rexhep Duraku, babai i d�shmorit Emin Duraku, erdhi n� Shqip�ri e k�rkoi takim me Enverin, i cili e priti me respekt e k�naq�si. Pas nj� bisede t� ngroht�, v�llaz�rore, baca Rexhep i tha Enverit se ishte i ngarkuar t� bisedonte me t� e donin t� dinin se "�mendonte Enver Hoxha po t� ngrihej k�rkesa q� Krahina Autonome e Kosov�s t� b�hej Republik�, si t� tjerat, brenda Federat�s Jugosllave?".